Chocoladeletters: de meeste mensen kopen ze (of krijgen er eentje in hun schoen), maar wist je dat je ook heel goed zelf chocoladeletters kan maken? Je hebt er maar 2 ingrediënten voor nodig en ze zijn superlekker!
A van aardig, B van brood, C van chocola
Zie ginds komt de stoomboot! Sinterklaas en zijn pieten zijn weer in ons land, samen met een hele berg cadeautjes, pepernoten/kruidnoten (het verschil tussen die 2 en het recept voor kruidnoten vind je hier), snoepgoed en… chocoladeletters natuurlijk! Hartstikke leuk en lekker, maar waarom deelt de Sint letters van chocola uit? Hij kan toch ook prima een chocoladereep geven, of niet?
Al sinds de middeleeuwen maakt men eetbare letters. In eerste instantie letters van brooddeeg, die ze op kloosterscholen gebruikten om kinderen te leren lezen en schrijven (als beloning mochten ze daarna de letter opeten).
Later kwam de banketletter in zwang. Niet om te leren, maar gewoon omdat hij lekker was. In een gedicht uit 1857 van J.J. Goeverneur krijgt kleine Jan ‘zijn naam J.A.N. heel in banket’. Ook is er voor hem een ‘cigaar van chocola’, maar geen chocoladeletter. Koekletters kwamen al voor op eetstillevens uit de zestiende en zeventiende eeuw. Het oudste recept voor een banketletter stamt uit 1797.
Wie zoet is krijgt letters
Het is niet helemaal duidelijk waarom het precies komt dat het geven van een letter, of die nou van brood, koek of chocola gemaakt is, bij Sinterklaas hoort. Het zou kunnen dat het komt omdat mensen sinterklaascadeaus aan het eind van de negentiende eeuw vaak verstopten onder een laken, waarna ze een letter van brooddeeg op de cadeautjes legden.
In de negentiende eeuw maakten mensen ook voor het eerst kennis met de chocoladeletters. In het gedicht De Sint-Nikolaasavond (1849) van de Amsterdamse dichter P.A. de Génestet komen de chocoladeletters al voor:
Ik min dien winterdag vol bloemen, lied en geur,
Ik min dat zoete feest van suiker en likeur,
Het zielverkwikkend ijs, de schuim der limonade!
’k Zie, liever dan in druk, mijn naam in chocolade!
Zo’n chocoladeletter is heel leuk, maar lange tijd voor veel mensen niet betaalbaar. Pas in de 20e eeuw groeit de chocoladeletter in zijn populariteit omdat meer gezinnen hem kunnen veroorloven met Sinterklaas. Waarschijnlijk is het fenomeen chocoladeletter ten tijde van de Tweede Wereldoorlog iets ‘normaals’ geworden. Op verschillende websites staat dat chocoladeproducent Verkade tijdens de oorlog geen chocoladeletters kon maken door de voedselschaarste. In plaats daarvan maakten ze letters van taaitaai.
De M van mmmmmmm
Na de tweede Wereldoorlog neemt de welvaart toe en is chocolade weer verkrijgbaar. Inmiddels gaan er jaarlijks zo’n 12-14 miljoen over de toonbank. Zestig tot zeventig procent daarvan zijn van melkchocolade. De chocoladeletters worden over het algemeen geproduceerd in het lettertype Egyptienne. Dit is een handig lettertype omdat hij geen dunne stukken heeft, waardoor de letters minder kwetsbaar zijn. Vroeger gebruikten ze metalen vormen om letters te maken. Een van de belangrijkste leveranciers van de ijzeren gietvormen was de Vormenfabriek in Tilburg. Tegenwoordig zijn de vormen van kunststof.
Het verschilt per jaar welke chocoladeletters populair zijn en welke niet. De M is de meest verkochte chocoladeletter, want het is de M van Moeder en Mama. En de M lijkt groter (ook al zijn alle letters even zwaar). In de jaren vijftig werd de J nog het best verkocht. Volgens een in 1959 verschenen artikel van G. W. Ovink in het blad Delta had dat vooral te maken met de grote populariteit van voornamen als Jan, Johannes, Jaap en al hun varianten. Na de J kwam destijds de M sterk opzetten. Volgens Ovink had die populariteit te maken met de geboorte van de prinsessen Margriet en Marijke.
Behalve de M worden tegenwoordig ook de S van Sint (en van Suzanne!) en de P, van Piet en Papa, goed verkocht. Letters als de X, Y en Q worden soms niet eens gemaakt… Dat wordt zelf maken dus. Maar ook als je een naam hebt die begint met de S, P of M, is het hartstikke leuk en lekker om je eigen chocoladeletter te maken!
Zelf chocoladeletters maken
Ingrediënten:
- 300 g chocolade, wit, melk of puur
- 100 g roomboter
- Decoratie naar keuze
Zo maak je dit:
- Smelt ⅔ deel van de chocolade au bain marie.
- Klop ondertussen de boter in een paar minuten romig tot hij bijna wit ziet.
- Haal de pan met gesmolten chocolade van het vuur en voeg de rest van de chocolade toe. Blijf net zo lang roeren tot alle chocolade gesmolten is. Laat de chocolade afkoelen tot 30 graden.
- Voeg de afgekoelde chocolade toe aan de romige boter en mix kort tot een geheel.
- Doe de chocolade in een spuitzak met een gekarteld spuitmondje.
- Spuit letters van de chocola op een bakpapiertje. Je kunt hiervoor eventueel een letter uitprinten om die als sjabloon onder het bakpapier te leggen.
- Versier je letter met decoraties naar keuze: denk hierbij bijvoorbeeld aan (mini)kruidnoten, strooisels, snoepgoed of nootjes.
- Laat de chocoladeletters minstens een uur uitharden.
Nooit geweten dat er zoveel boter gaat in een.letter. ook nooit geweten dat het helemaal niet zo moeilijk is om een letter te maken. Goed recept!